Οι διαγνωστικές διαδικασίες για τον καρκίνο μπορεί να περιλαμβάνουν απεικονιστικές εξετάσεις (όπως οι ακτινογραφίες, η αξονική τομογραφία, μαγνητικές τομογραφίες, σπινθηρογραφήματα οστών), εργαστηριακές εξετάσεις (συμπεριλαμβανομένων εξετάσεων για καρκινικούς δείκτες), βιοψία όγκου, ενδοσκοπική εξέταση, καθώς και γενετικό έλεγχο. Ας δούμε τα βασικά «εργαλεία» που έχει στη διάθεσή της η ιατρική κοινότητα για τον έγκαιρο εντοπισμό της νόσου:
Αξονική τομογραφία (CT scanning): Η αξονική τομογραφία (CT) είναι μια ακτινολογική εξέταση, στο πλαίσιο της οποίας τα όργανα του σώματος σαρώνονται με ακτίνες Χ. Επιλέγουμε αυτό το είδος απεικόνισης όταν θέλουμε μια πιο αναλυτική και λεπτομερή απεικόνιση, συγκριτικά με εκείνη που μας παρέχει η απλή ακτινογραφία.
Βιοψία: Η βιοψία είναι η διαδικασία κατά την οποία λαμβάνεται δείγμα κυττάρων ή ιστού για εξέταση. Τα δείγματα μπορεί να ληφθούν χειρουργικά ή με μια βελόνα (παρακέντηση δια λεπτής βελόνης). Η βιοψία μπορεί να βοηθήσει στην εξακρίβωση της καλοήθειας ή κακοήθειας ενός όγκου, ενώ συχνά εφαρμόζεται και για τον έλεγχο κυτταρικών ανωμαλιών (προκαρκινικών αλλαγών) που συχνά προηγούνται της εμφάνισης του καρκίνου.
Καρκινικοί δείκτες: Οι καρκινικοί δείκτες είναι ουσίες που παράγονται από καρκινικά ή άλλα κύτταρα του σώματος ως απόκριση στον καρκίνο ή κάποιες καλοήθεις παθήσεις. Σήμερα, κλινικά χρησιμοποιούνται αρκετοί διαφορετικοί καρκινικοί δείκτες, με κάποιους εξ αυτών να σχετίζονται με ένα είδος καρκίνο, ενώ κάποιοι άλλοι με δύο ή περισσότερα. Δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμα κάποιος δείκτης που να είναι κοινός σε όλες τις μορφές του καρκίνου.
Μαγνητική τομογραφία (MRI): Η μαγνητική τομογραφία MRI (Magnetic Resonance Imaging) είναι μία προηγμένη απεικονιστική τεχνική, η οποία χρησιμοποιεί ένα ισχυρό μαγνητικό πεδίο κυμάτων και ραδιοσυχνοτήτων για να παράγει λεπτομερείς εικόνες των εσωτερικών οργάνων και ιστών.
Μαστογραφία: Η σημαντικότερη εξέταση για τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού εξακολουθεί να είναι η μαστογραφία. Πρόκειται για μια απλή ακτινολογική μέθοδο απεικόνισης των μαστών, προκειμένου να διερευνηθούν πιθανές παθολογικές αλλοιώσεις του μαστού.
Σπινθηρογράφημα: Το σπινθηρογράφημα οστών είναι εξέταση της Πυρηνικής Ιατρικής κατά την οποία με τη χρήση ενός ραδιενεργού υλικού που εισάγεται στην κυκλοφορία του αίματος, απεικονίζεται το μέγεθος, η ακριβής θέση και η μορφή παθολογικών καταστάσεων των οστών. Το σπινθηρογράφημα χρησιμοποιείται για τη διάγνωση, σταδιοποίηση ή και παρακολούθηση της εξέλιξης της νόσου.
Υπερηχογράφημα: Το υπερηχογράφημα είναι μια ανώδυνη και ακίνδυνη εξέταση, κατά την οποία με ηχητικά κύματα υψηλής συχνότητας, πραγματοποιείται απεικόνιση διαφόρων οργάνων του σώματος. Η κεφαλή του υπερήχου, ο ηχοβολέας, εκπέμπει ήχους και συλλέγει την αντανάκλασή τους από το εσωτερικό του σώματος.
Eνδοσκοπικές εξετάσεις: Οι ενδοσκοπικές εξετάσεις χρησιμοποιούνται για την εξέταση του εσωτερικού του σώματος, χρησιμοποιώντας μια λεπτή συσκευή που μοιάζει με σωλήνα, η οποία ονομάζεται ενδοσκόπιο. Για παράδειγμα, οι γιατροί χρησιμοποιούν έναν τύπο ενδοσκόπησης που λέγεται κολονοσκόπηση για τον έλεγχο για καρκίνο του παχέος εντέρου.
Γενετικός και γονιδιακός έλεγχος Οι αλλαγές στο DNA σας, γνωστές ως γονιδιακές μεταλλάξεις, μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο καρκίνου. Αυτές οι ανωμαλίες στο DNA σας μπορεί να είναι είτε το αποτέλεσμα της έκθεσής σας σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς παράγοντες ή να έχουν κληρονομική βάση (να έχουν μεταβιβαστεί μέσω της οικογένειάς σας). Ο γενετικός και γονιδιακός έλεγχος σας βοηθά να προσδιορίσετε εάν έχετε γενετικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης συγκεκριμένων μορφών καρκίνου. Για παράδειγμα, είναι πλέον γνωστό ότι ο κληρονομικός καρκίνος μαστού οφείλεται σε κληρονομούμενες μεταλλάξεις στα γονίδια BRCA1 και BRCA2.