Οι γιατροί χρησιμοποιούν τα στάδια του καρκίνου για να περιγράψουν τον καρκίνο από την άποψη του μεγέθους και αν έχει εξαπλωθεί ή όχι. Η πιο κοινή ταξινόμηση των κακοήθων όγκων είναι η ταξινόμηση TNM. Το ΤΝΜ σύστημα σταδιοποίησης του καρκίνου ταξινομεί τη νόσο με βάση:
- τα χαρακτηριστικά του πρωτοπαθούς όγκου
Τ – primary tumor, πρωτοπαθής όγκος - τη παρουσία ή απουσία προσβεβλημένων λεμφαδένων
N – regional lymph nodes, επιχώριοι λεμφαδένες - τη παρουσία ή απουσία μεταστάσεων
M – distant metastases, απομακρυσμένες μεταστάσεις
Ας δούμε αναλυτικά πώς λειτουργούν τα στάδια TNM:
- ΤΧ: Ο γιατρός δεν μπορεί να αξιολογήσει τον πρωτογενή όγκο.
- Τ0: Δεν υπάρχουν ενδείξεις για τον πρωτογενή όγκο.
- Τ1–Τ4: Αυτά περιγράφουν το μέγεθος, την έκταση ή και τα δύο του πρωτογενούς όγκου, με τους μεγαλύτερους αριθμούς να υποδεικνύουν μεγαλύτερο όγκο.
Το Ν περιγράφει εάν ο καρκίνος έχει φτάσει ή όχι σε κοντινούς λεμφαδένες.
Το N μπορεί να είναι ένα από τα ακόλουθα:
- ΝΓ: Ο γιατρός δεν μπορεί να αξιολογήσει τους περιφερειακούς λεμφαδένες.
- Ν0: Ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί σε κανένα λεμφαδένα.
- Ν1–Ν3: Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε περιφερειακούς λεμφαδένες, με κάθε αριθμό να περιγράφει την ποσότητα των λεμφαδένων που επηρεάζονται και την έκταση της εξάπλωσης.
Το Μ περιγράφει εάν ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί ή όχι σε άλλες περιοχές του σώματος.
Οι πιθανές βαθμολογίες περιλαμβάνουν:
- το M0, στο οποίο ο καρκίνος δεν έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος, και
- το M1, στο οποίο ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα μέρη του σώματος.
Μαζί, οι βαθμολογίες TNM βοηθούν στον προσδιορισμό του συνολικού σταδίου του καρκίνου. Σε γενικές γραμμές, όσο υψηλότερος είναι ο αριθμός μετά από κάθε γράμμα, τόσο χειρότερη είναι η θέση του ασθενούς.
Διαφοροποίηση-Βαθμός (Grade)
Εκτός από τη σταδιοποίηση, κάθε όγκος χαρακτηρίζεται και από ένα βαθμό διαφοροποίησης (tumor grade). Ο βαθμός διαφοροποίησης περιγράφει το ποσοστό ομοιότητας των κυττάρων του όγκου με τα κύτταρα του ιστού απ’ όπου έχουν προέλθει. Στους καλά διαφοροποιημένους όγκους, ο όγκος μοιάζει αρκετά με το φυσιολογικό ιστό. Όσο περισσότερο τα καρκινικά κύτταρα μοιάζουν με το φυσιολογικό κύτταρο, τόσο καλύτερη η συμπεριφορά του καρκίνου. Αντίθετα στους φτωχά διαφοροποιημένους όγκους, ο όγκος μοιάζει λιγότερο με φυσιολογικό ιστό.
Υπάρχουν τρεις βαθμοί Grade 1 , 2 και 3:
Grade 1 ή με καλώς διαφοροποιημένα κύτταρα (τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται αργά)
Grade 2 ή με μέτρια διαφοροποίηση (τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται με μέτρια ταχύτητα)
Grade 3 ή με χαμηλή διαφοροποίηση (τα καρκινικά κύτταρα πολλαπλασιάζονται γρήγορα)
Σε γενικές γραμμές, η χαμηλή διαφοροποίηση έχει συσχετισθεί με κακή πρόγνωση.